برنامه غذایی برنج
4 اسفند 1403
برنامه غذایی انگور
8 اسفند 1403
یکی از عوامل تاثیر گذار در رشد و نمو گیاهان شوری آب و خاک است. این عامل در مناطقی که دارای اقلیم خشک و نیمه خشک هستند بیشتر دیده می‌شود که از اثرات سوء آن می‌توان به اخلال در جذب مواد غذایی و نابودی کامل گیاه در موارد خیلی شدید اشاره کرد. اکثر مناطق کشور ایران مستعد شوری خاک هستند، به همین دلیل توصیه می‌شود که از ارقام گیاهی مقاوم به شوری استفاده شود تا آسیب و هزینه تا حد ممکن کاهش یابد.
دلایل شوری در خاک ایران
عوامل به وجود آورنده شوری به صورت کلی به دو دسته عوامل طبیعی و عوامل مصنوعی تقسیم می‌شوند. منظور از شوری‌های طبیعی عوامل آب و هوایی مثل تعریق، تبخیر، باد و بارندگی است. اما مسئله اصلی که می‌تواند بسیار نگران کننده‌تر از عوامل طبیعی باشد، شوری‌های مصنوعی است که به دست انسان ایجاد شده‌اند. به طور مثال یکی از عوامل زیان‌بار و آسیب‌زا برای مبحث شوری خاک، تخلیه بیش از حد آب‌های زیرزمینی می‌باشد که منجر به نقص در سیستم کشاورزی می‌شود.
شوری چیست؟
زمانی که املاح نامحلول غیر آلی مانند کلسیم، منیزیم، نیترات و سدیم در بافت خاک وجود داشته باشند اصطلاحا به آن شوری خاک می‌گوییم. این املاح باعث می‌شوند تا جذب مواد غذایی به دلیل کاهش فشار اسمزی به شدت پایین بیاید و گیاه در عملکردهای کمی و کیفی نتواند به خوبی عمل کند.
نشانه‌های شوری در خاک
- توقف رشد گیاه
- سوختگی و آسیب دیدگی گیاه
- غرقاب شدن خاک پس از آبیاری
- ایجاد پوسته نمک بر روی سطح خاک
- نمایان شدن علائم کمبود شدید عناصر غذایی
راه حل‌های مقابله با شوری خاک
مقابله با شوری خاک راهکار های متفاوتی دارد که هر کدام بسته به اقلیم منطقه (آب، هوا و شرایط خاک) و نوع کشت (محصول زراعی یا باغی) می‌توانند موثر باشند. در اینجا قصد داریم تا رایج ترین و اصولی ترین راه حل‌ها را به شما آموزش دهیم و در تمامی این مراحل بهترین توصیه‌ها را در اختیار شما قرار دهیم.
1- آزمایش آب و خاک
تهیه آزمایش آب و خاک برای بررسی نوع شوری و میزان آن می‌تواند در رفع این مشکل به ما کمک زیادی کند. در تمامی موارد مربوط به مسائل کشاورزی تهیه آزمایش‌های گوناگون، صرفه جویی در هزینه و جلوگیری از اتلاف زمان را در پی خواهد داشت.
2- کوتاه کردن دوره آبیاری
منظور از کوتاه کردن دوره آبیاری، کاهش فواصل آبیاری و ایجاد یک نظم واحد برای آبشویی خاک و خارج شدن نمک‌های اضافی می‌باشد. باتوجه به اینکه در اکثر مناطق کشور میزان شوری خاک‌ها به حدی بوده که آبشویی تاثیر نسبتا پایینی خواهد داشت این روش نسبت به سایر راهکارها کاربرد محدود‌تری دارد.
3- اصلاح شیوه آبیاری
با تغییر شیوه آبیاری و بهبود آن می‌توان شوری خاک را تا حد زیادی کاهش داد. روش‌های آبیاری قطره‌ای و بارانی در این شیوه اصلاح شوری، بهترین تاثیر را دارند.
4- مصرف گوگرد آلی
گوگرد کمک زیادی به کاهش شوری خاک و ایجاد تعادل در pH خاک می‌کند. گوگرد می‌تواند با تشکیل سولفات‌ها با نمک‌های محلول در خاک آن‌ها را به مرور زمان خارج کند.
5- کشت گیاهان مقاوم به شوری
در خاک‌های شور می‌توان از ارقام مقاوم به شوری استفاده کرد. امروزه ارقام مختلف از گندم، ذرت، چغندر، پنبه و … وجود دارند که با استفاده از آن‌ها هزینه‌ها و مشکلات کشاورزان برای مقابله با انواع شوری به طور چشمگیری کاهش می‌یابد.
6- استفاده از کودهای حاوی هیومیک اسید و فولویک اسید
هیومیک اسید و فولویک اسید از اصلاح کننده‌ها و بهبود دهنده‌های مناسب برای خاک‌های شور می‌باشد که در تمامی مراحل رشد قابل مصرف هستند. هیومیک اسید با نرم کردن و متخلخل‌سازی بافت خاک امکان جذب بهتر را برای گیاه فراهم می‌کند و می‌تواند pH خاک را به تعادل برساند و کمک زیادی به فرآیند شوری زدایی کند.
7- استفاده از کود های حاوی نیتروژن و گوگرد (انفور تاپ)
انفور تاپ یک ترکیب اسیدی فوق العاده قوی و کارآمد برای رفع معضل شوری خاک است. این محصول که به فرم سولفات است درصد آهک خاک را به شکل مطلوبی کاهش داده و به این ترتیب شوری خاک اطراف ریشه را تا حد زیادی از بین می برد. انفورتاپ باعث پوک شدن بافت خاک و ایجاد خلل و فرج در خاک شده و همچنین عناصر پر مصرف گوگرد و نیتروژن را برای گیاه به فرم جذب شونده تامین می کند.
این محصول در مقایسه با اسید سولفوریک مزایای زیادی دارد که از این ویژگی‌ها می‌توان به کم خطر بودن آن اشاره کرد. انفور تاپ موجب سوختگی و خوردگی نخواهد شد و به دلیل کم‌ترین تاثیر پذیری در برابر آبشویی، ماندگاری بهتری در خاک خواهد داشت.
ویژگی‌های کود مایع انفور تاپ
- تعدیل SAR خاک
- اصلاح TNV (آهک خاک)
- تنظیم pH و EC خاک و آب
- اصلاح ساختمان فیزیکی خاک
- مناسب برای گیاهان زراعی، باغی و گلخانه‌ای
- اسیدیته pH<1
کلام آخر
شوری خاک یکی از مهم‌ترین عوامل کاهنده رشد و آسیب به بافت خاک و گیاه است. که متاسفانه در کشور ما اکثر مناطق دارای خاک آهکی و قلیایی هستند. این شوری خاک باعث کاهش کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی شده و منجر به خسارت مالی کشاورزان و گرانی محصولات کشاورزی می‌شود. در این مقاله سعی کردیم تا شما را با انواع شوری در خاک آشنا کرده و راهکارهای نوین و اصولی رفع این عارضه را در اختیار شما بگذاریم تا به سهم خود به کشاورزان و علاقه مندان به دنیای کشاورزی کمک کرده باشیم. بهتر است تا جای ممکن با استفاده از روش‌های پیشگیرانه بتوانیم از هزینه و خسارت‌های احتمالی جلوگیری کنیم و در غیر صورت از راهکارهای دیگر استفاده کنیم.
شرکت کیمیا کود پارس تولید کننده انواع کودهای کشاورزی سعی کرده تا با استفاده از دانش روز کشاورزی و در راستای خدمت‌رسانی به کشاورزان عزیز محصولات با کیفیت و کارآمد در این امر را برای شما تولید در دسترس شما قرار دهد.
نویسنده و تهیه کننده مقاله: جناب آقای مهندس علی قافله باشی
تولیدکننده انواع نهاده‌های کشاورزی
